ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ,୪।୮: ମାତ୍ର ଏକ ବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ଅର୍ଥାତ୍ ୨୦୨୩ରେ, ଆଇନ ଏବଂ ପର୍ସନାଲ କମିଟି ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା ପାଇଁ ସର୍ବନିମ୍ନ ବୟସ ସୀମା ହ୍ରାସ କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲା। କମିଟି ମଧ୍ୟ ସଂସଦରେ ଏକ ରିପୋର୍ଟ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲା ଯେଉଁଥିରେ କୁହାଯାଇଥିଲା ଯେ, ବୟସ ସୀମା ୨୫ରୁ ୧୮କୁ ହ୍ରାସ କରାଯାଉ। ତେବେ ପୁଣିଥରେ ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା ପାଇଁ ବୟସ ସୀମା ହ୍ରାସ କରିବାର ଦାବି ସଂସଦରେ ତୀବ୍ର ହୋଇଛି। ଏତେବେ ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଏ ସମ୍ପର୍କରେ…
ଦୀର୍ଘ ଦିନ ଧରି ଦେଶରେ ବିଧାନସଭା ଏବଂ ଲୋକ ସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରିବାର ବୟସ ସୀମା ହ୍ରାସ କରାଯାଉ ବୋଲି ଦାବି ହେଉଛି। ଉପସ୍ଥାପିତ ଯୁକ୍ତି ହେଉଛି ଯଦି ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ୧୮ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଭୋଟ ଦେଇ ପାରିବେ ତେବେ ସେ କାହିଁକି ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରିପାରିବେ ନାହିଁ? ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ବିଭିନ୍ନ ଦାବି ଉଠିଛି। ବେଳେବେଳେ ଏହି ସୀମାକୁ ୨୫ରୁ ୨୧ କରିବାର ମଧ୍ୟ ଦାବି ହୋଇଛି। ତେବେ ପ୍ରଶ୍ନ ହେଉଛି ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦିତା କରିବାର ବୟସ ସୀମା ୨୫ରୁ ୨୧ କରିଦେଲେ ରାଜନୀତିରେ ଯୁବକମାନଙ୍କ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ କି? ପ୍ରଥମେ ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ବିଧାନସଭା ଏବଂ ଲୋକ ସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରିବା ପାଇଁ ନିୟମ କ’ଣ ରହିଛି।
ଭାରତରେ ବିଧାନସଭା ବିଧାୟକ କିମ୍ବା ଲୋକ ସଭା ଏମପି ହେବା ପାଇଁ ଯୋଗ୍ୟତା କ’ଣ? ବିଧାୟକ ଏବଂ ଏମପି ହେବା ପାଇଁ ବୟସ ଆବଶ୍ୟକତା କ’ଣ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ବିଧାୟକ ଏବଂ ଏମପି ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରିହେବ? ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୮୪ ସଂସଦର ସଦସ୍ୟ ହେବାର ଯୋଗ୍ୟତା ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛି। ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ଧାରା ୧୭୩ ଅନୁଯାୟୀ, ବିଧାନସଭା ସଦସ୍ୟ ହେବାର ଯୋଗ୍ୟତା ସ୍ଥିର ହୋଇଛି।
ଜଣେ ବିଧାୟକ ଏବଂ ଏମପି ହେବା ପାଇଁ ଯୋଗ୍ୟତା କ’ଣ? ବିଧାନସଭା ଏବଂ ଲୋକ ସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରିବାକୁ ହେଲେ ଭାରତର ନାଗରିକ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ। ଅତି କମରେ ୨୫ ବର୍ଷ ବୟସ ହେବା ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ। ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ, ଏହି ବୟସରୁ କମ୍ ହେଲେ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରିପାରିବେ ନାହିଁ। ଭାରତୀୟ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ, ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଦୁଇ ବର୍ଷ କିମ୍ବା ତା’ଠାରୁ ଅଧିକ ଦଣ୍ଡିତ କରାଯାଇଛି ସେ ବିଧାନସଭା ଓ ଲୋକ ସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରିପାରିବେ ନାହିଁ। ଯଦି ସେ ଜଣେ ବିଧାୟକ କିମ୍ବା ଏମପି ହୋଇ ସାରିଛନ୍ତି, ତେବେ ତାଙ୍କର ସଦସ୍ୟତା ମଧ୍ୟ ବାତିଲ ହୋଇଥାଏ। ଭାରତର ପ୍ରତିନିଧୀତା ଅଧିନିୟମ, ୧୯୫୧ ର ଧାରା ୪ (ଡି) ଅନୁଯାୟୀ, ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ନାମ ନିର୍ବାଚନ ତାଲିକାରେ ନାହିଁ, ସେ ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରିପାରିବେ ନାହିଁ।
ସମ୍ପ୍ରତି ଦେଶର ସଂସଦରେ ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରୁଥିବା ପ୍ରାର୍ଥୀଙ୍କ ବୟସ ସୀମା ହ୍ରାସ କରିବାର ଦାବି ପୁଣି ଥରେ ହୋଇଛି। ରାଜ୍ୟ ସଭା, ବିଧାନସଭା ଏବଂ ଲୋକ ସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରିବାକୁ ପ୍ରାର୍ଥୀଙ୍କ ସର୍ବନିମ୍ନ ବୟସ ସୀମା ୨୧ ବର୍ଷ କରିବାକୁ ଦାବି କରାଯାଇଛି। ସମ୍ପ୍ରତି ଏହା ୨୫ ବର୍ଷ ଅଟେ। ଗୃହରେ ପ୍ରଶ୍ନକାଳ ସମୟରେ ଆମ ଆଦମୀ ପାର୍ଟିର ରାଘବ ଚଢା ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉଠାଇ କହିଛନ୍ତି, ଭାରତ ଏକ ଯୁବ ଦେଶ କିନ୍ତୁ ରାଜନୀତିରେ ଯୁବକମାନଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତି ଅନୁପାତରେ କମ୍। ଆମ ଦେଶର ହାରାହାରି ବୟସ ୨୯ ବର୍ଷ। ଦେଶର ଜନସଂଖ୍ୟାର ୬୫ ପ୍ରତିଶତ ୩୫ ବର୍ଷରୁ କମ। ଆମର ଜନସଂଖ୍ୟାର ଅଧାଲୋକ ୨୫ବର୍ଷରୁ କମ।
ଚଢା ଆହୁରି କହିଛନ୍ତି, ପ୍ରଥମେ ଲୋକ ସଭାରେ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିବା ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୨୬ ପ୍ରତିଶତ ୪୦ ବର୍ଷରୁ କମ ଥିବାବେଳେ ୧୭ ତମ ଲୋକ ସଭାରେ କେବଳ ୧୨ପ୍ରତିଶତ ଏମପି ୪୦ ବର୍ଷରୁ କମ ଅଟନ୍ତି। ସେ କହିଛନ୍ତି, ଏବେ ଆମେ ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ଯାହା ଦ୍ୱାରା ଯୁବକମାନେ ଭାରତର ମୁଖ୍ୟ ସ୍ରୋତ ରାଜନୀତିରେ ପ୍ରବେଶ କରିବେ। ତେଣୁ ବୟସ ସୀମାକୁ ୨୫ରୁ ୨୧ବର୍ଷ କରନ୍ତୁ।
ଯେତେବେଳେ ଦେଶର ଯୁବକମାନେ ୧୮ ବର୍ଷ ବୟସରେ ନିଜ ସରକାର ବାଛି ପାରିବେ ଏବଂ ଦେଶର ଭବିଷ୍ୟତ ବାଛି ପାରୁଛନ୍ତି ତେବେ ୨୧ ବର୍ଷ ବୟସରେ ସେମାନେ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରିପାରିବେ। ପ୍ରଚଳିତ ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ, ଲୋକ ସଭା ଏବଂ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରିବାର ସର୍ବନିମ୍ନ ବୟସ ୨୫ବର୍ଷ ହୋଇଥିବାବେଳେ ରାଜ୍ୟ ସଭା ଏବଂ ବିଧାନ ପରିଷଦର ଜଣେ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ପାଇଁ ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରିବାର ସର୍ବନିମ୍ନ ବୟସ ୩୦ ବର୍ଷ ଅଟେ। ତେଣୁ ଏହାକୁ ବିଚାର କରି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଉ ବୋଲି ଚଢା ଦାବି କରିଛନ୍ତି।
ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର ସେତେବେଳେ ସଂସଦୀୟ କମିଟିର ଏହି ରିପୋର୍ଟରେ ରାଜି ହୋଇ ନ ଥିଲେ। ଇସିଙ୍କ ଅନୁସାରେ ଏହି ଦାୟିତ୍ୱ ପାଇଁ ୧୮ ବର୍ଷ ଯୁବପିଢିଙ୍କର ଆବଶ୍ୟକ ଅଭିଜ୍ଞତା ଏବଂ ପରିପକ୍ୱତା ନାହିଁ । ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ସେମାନେ ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରିବା ଠିକ ହେବ ନାହିଁ।
ଅନେକ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ମଧ୍ୟ ଯୁକ୍ତି ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି ଯେ, ଯଦି ମ୍ୟୁନିସିପାଲିଟି କର୍ପୋରେସନ-କାଉନସିଲରେ ନିର୍ବାଚନ ଲଢିବା ପାଇଁ ବୟସ ସୀମା ୨୧ ବର୍ଷ, ତେବେ ବିଧାନସଭା ଓ ଲୋକ ସଭା ପାଇଁ ଏହା ୨୫ ବର୍ଷ କାହିଁକି ସ୍ଥିର ହୋଇଛି, ତାହା ମଧ୍ୟ ହ୍ରାସ କରାଯାଇପାରେ। ରାଷ୍ଟ୍ରିୟ ଲୋକ ଦଳ (ଆରଏଲଡି), ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଜନତା ଦଳ (ଆରଜେଡି), ବିଜୁ ଜନତା ଦଳ (ବିଜେଡି), YSRCP, ଶିବସେନା (ଉଦ୍ଧବ ଦଳ) ସମେତ ଅନେକ ଦଳ ଅଛନ୍ତି, ଯେଉଁମାନେ ନିର୍ବାଚନ ଲଢିିବା ପାଇଁ ବୟସ ସୀମା ହ୍ରାସ କରିବାକୁ ସପକ୍ଷରେ ଅଛନ୍ତି। ଭାଜପା ଏବଂ କଂଗ୍ରେସର ଅନେକ ଏମପି ମଧ୍ୟ ଚାହୁଁଛନ୍ତି ଯେ ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରିବାର ବୟସ ହ୍ରାସ କରାଯାଉ।
କେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀ ତଥା ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଲୋକ ଦଳ ଜାତୀୟ ସଭାପତି ଜୟନ୍ତ ଚୌଧୁରୀ ଏ ବାବଦରେ ସଂସଦରେ ଏକ ଘରୋଇ ବିଲ ଆଗତ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କ ବିଲ ଲୋକ ସଭା ଏବଂ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରାର୍ଥୀଙ୍କ ବୟସ ସୀମା ସହିତ ମଧ୍ୟ ଜଡିତ ଥିଲା। ଜୟନ୍ତ ସେହି ସମୟରେ ଟୁଇଟ କରି ଲେଖିଥିଲେ, ସଂସଦ ଏବଂ ରାଜ୍ୟ ସଭାଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରାର୍ଥୀ ବୟସକୁ ୨୧ ବର୍ଷକୁ ହ୍ରାସ କରିବା ପାଇଁ ଭାରତର ସମ୍ବିଧାନ (ଧାରା ୮୪ ଏବଂ ୧୭୩) ରେ ସଂଶୋଧନ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ବିଲ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛି। ଯୁବପିଢିଙ୍କୁ ଭାରତର ରାଜନୈତିକ ମୁଖ୍ୟ ସ୍ରୋତକୁ ଆଣିବା ପାଇଁ ଏହା ମୋର ପଦକ୍ଷେପ! କେବଳ ଭୋଟ ନୁହେଁ, ବିଧାନସଭାର ସଦସ୍ୟ ଭାବରେ ଦେଶକୁ ଦକ୍ଷ ନେତୃତ୍ୱ ପ୍ରଦାନ କରିବାର ଅଧିକାର।
